Genco Erkal’ı kaybettik
KÜLTÜR SANAT SERVİSİ – Türk tiyatrosunun efsane isimlerinden Genco Erkal hayatını kaybetti… Bir süredir kanser tedavisi gören 86 yaşındaki oyuncu dün hayata gözlerini yumdu. Erkal’ın vefat haberini gece saat 03.00’te, kızı Ayşe Erkal sanatçının sosyal medya hesabından paylaştı. Paylaşımda Nâzım Hikmet’in “Veda” şiiriyle, “Hoşça kalın dostlarım benim, hoşça kalın! Sizi canımda canımın içinde, kavgamı kafamda götürüyorum. Hoşça kalın dostlarım benim hoşça kalın… Resimlerdeki kuşlar gibi dizilip üstüne kumsalın, mendil sallamayın bana istemez… Tek hecesiz elveda” dizelerine yer verildi.
Son yıllarda sağlık sorunlarıyla mücadele etse de sahneden hiç inmedi Genco Erkal. Geçen sezonu çok sevilen “Yaşamaya Dair” oyunuyla kapattı. Vefatından iki ay öncesine kadar sahnedeydi. Hayatını tiyatroya adayan ustaların yolundan hiç ayrılmadı.
28 Mart 1938’de İstanbul’da dünyaya gelen Genco Erkal, 1959’dan itibaren Türkiye’nin önemli tiyatro topluluklarında oyuncu ve yönetmen olarak çalıştı. 1965 yılında Erkal ile özdeşleşen ve efsaneleşen Gogol’ün meşhur öyküsü “Bir Delinin Hatıra Defteri”ni tiyatroya uyarladı ve uzun yıllar oyunu üç farklı yorumla sahneledi. 27 yaşındaki Erkal, sahneye çıkmadan önce akıl hastanelerini gezerek karakteri oluşturduğunu söylemişti.
Dostlar ekolü
1969’da ise Türk tiyatro tarihinde ekol olan Dostlar Tiyatrosu’nu kurdu. Topluluk, çağdaş tiyatronun örneklerini ve Türk yazarların yeni oyunlarını sergiledi. Zeliha Berksoy, Umur Bugay, Yaman Okay, Gülsen Tuncer, Macit Koper, Ulvi Alacakaptan, Ayla Algan, Işık Yenersu gibi ustaları Dostlar Tiyatrosu sahnesinde buluşturdu. Ayşegül Yüksel, sanatçının ve Dostlar Tiyatrosu’nun serüvenini 2019’da “Güneşin Sofrasında” kitabında anlatmıştı.
Erkal, sanat hayatı boyunca Gorki, Brecht, Sartre, Peter Weiss, Steinbeck, Havel gibi yabancı yazarların yanı sıra Aziz Nesin, Haldun Taner, Nâzım Hikmet, Refik Erduran, Vasıf Öngören, Orhan Asena, Can Yücel gibi Türk yazarların oyunlarını yönetti. Roman, öykü, şiir gibi değişik türlerden tiyatroya uyarlamalar yaptı, oyunlar çevirdi. “Sivas 93” adlı belgesel oyunu yazdı. Çeşitli ödüller kazandığı ünlü rolleri arasında “Aslan Asker Şvayk”, Gogol’ün “Bir Delinin Hatıra Defteri”, Brecht’in “Galileo”su, Maxwell Anderson’un “Yalınayak Sokrates”i, Nâzım Hikmet’ten “Kerem Gibi”, Can Yücel’den “Can”, Howard Zinn’den “Marks’ın Dönüşü” gibi yapımlar yer alıyor.
Erkal, uluslararası film festivallerinde gösterilen ve birçok ödül kazanan “At”, “Faize Hücum”, “Hakkâri’de Bir Mevsim” ve “Camdan Kalp” filmlerinin başrolünde oynadı. TRT için Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı”nı yönetti.
1993’ten beri Paris’te ve Avignon Festivali’nde Fransızca da oynamaya başlayan Genco Erkal, Nâzım Hikmet’ten “Sevdalı Bulut”, Philippe Minyana’dan “Ou vas-tu Jérémie?” ve Paulo Coelho’dan “Simyacı” olmak üzere üç Fransız yapımında da rol aldı.
Erkal’ın sanat yolculuğu “Genco” adlı belgesele konu olmuştu. Selçuk Metin’in yönettiği, ‘Tiyatroya adanmış bir yaşam Genco”nun senaryosu sanatçıya aitti. Erkal’ın son temsili, Nâzım Hikmet’in ölümünün 60. yıl dönümünde sahneye uyarladığı “Yaşamaya Dair” oyunuydu. Şairin cezaevi yıllarını müzik eşliğinde anlatan Erkal, sahneyi Tülay Günal ile paylaşmıştı.
Genco Erkal, yarın Teşvikiye Camii’nde kılınacak ikindi namazının ardından Zicirlikuyu Mezarlığı’nda son yolculuğuna uğurlanacak.
Nâzım’a ömrünü verdi
Erkal’ın vefatı sanat dünyasını ve sevenlerini yasa boğdu.
■ Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy: Usta tiyatrocu ve sinema oyuncusu Genco Erkal’ın vefatını derin bir üzüntüyle öğrendim. Merhuma Allah’tan rahmet; ailesine, yakınlarına ve tüm sanat camiasına başsağlığı dilerim.
■ Yekta Kopan: Hep sahnede veda etmek istediniz. İki ay öncesine kadar sahnedeydiniz. “Yaşamaya dair” öğrettiğiniz her şey için, çalışkanlığın ne olduğunu öğrettiğiniz için, hocalığınız için, dostluğunuz için çok teşekkür ederim Genco Bey!
■ Zafer Algöz: Ömrünü tiyatro oyunculuğuna adamış, gerçek bir duayeni kaybettik. Başımız sağ olsun.
■ Fazıl Say: En büyük sanatçımızı kaybettik. Başımız sağ olsun. Tüm bir ömür ışık saçtı, ışıklarda uyusun. Tek başına mücadelenin en büyük kahramanıydı. Ondan çok şey öğrendim. Türkiye onunla daha büyüktü…
■ Nebil Özgentürk: Genco Abi, “YAŞAMAK GÜZEL ŞEY BE KARDEŞİM” dizelerini çok seslendirdi sahnede. Yaşamayı ciddiye alırdı. Nâzım’a, ömrünü ve gönlünü verdi. Uğurlar olsun usta…
